Yabancı bir ülkede uzun süre kalmak ve anadili çok sık kullan(a)mamak, sadece çocuklar için değil yetişkinler içinde anadilin unutulması adına bir risktir.

SORU:
4 yaşında bir kızım ve 10 yaşında bir oğlum var. Kızımla iletişimimiz güzel lakin konuşurken gündelik kelimeler dışında pek fazla kelime kullanmadığımızı fark ettim. Bu nedenle farklı alanlarda konu açmaya çalıştım. Mesela "yağmur nasıl yağar? Kırmızı ışıkta ya da tren rayında beyaz çizgide neden beklemeliyiz?" gibi. Ayrıca sevdiği türden videoları belirli süre izletiyoruz. Bu yaz kreşe başlayacak;  Türkçe kelime dağarcığı azalacak diye endişeleniyorum. Çünkü 10 yaşındaki oğlum, Almanca öğrendi ancak bazı kelimelerin Türkçe karşılığını söylemekte zorlanıyor. Mecburen Türkçe kitap okuma saatini biraz uzattık. Çocuklarımız için yaptığımız bu şeyler yanlış mı? Ya da farklı tavsiyeleriniz var mı?

 CEVAP: 
Yabancı bir ülkede uzun süre kalmak ve anadili çok sık kullan(a)mamak, sadece çocuklar için değil yetişkinler içinde anadilin unutulması adına bir risktir. Anadil iyi öğrenilmediği takdirde, yabancı dil öğrenimi de kolay olmayacaktır. Yıllar önce Türkiye’den Almanya’ya gelmiş, şu anda ikinci ve üçüncü nesil olarak adlandırılan Türklerin, yaygın bir şekilde Türkçe dil sorunu yaşadıkları görülmektedir. Birçok ailede, adına “ gemischte Sprache ” (karışık dil) denilen bir dil konuşulmaktadır. Örneğin “ dün akşam Tante besuche ettim, am wochenende kinoya gideceğiz, popcorn yiyeceğiz, öğretmen bana argen yaptı” gibi. Karışık dil iki dilin gelişmesinde de en büyük bir engeldir.

Çocuklar, kreş ve okullarında zorunlu olarak bulundukları ülkenin dilini öğrenecekleri için bu dil adına endişe edilecek bir durum olmasa gerek.
Türkiye'den yeni gelmiş bir aile de ise evde herkes haliyle Türkçe konuşacaktır. Bunun yanı sıra Türkçe kitap okuma, Türkçe çizgi film izleme gibi çocuğunda zevkle katılacağı faaliyetler ne kadar sık yapılırsa Türkçe’nin unutulmaması ve geliştirilmesi adına o kadar faydalı olacaktır...

Birlikte sesli kitap dinlemek ya da bir kitap okumak, dinlenen veya okunan kitap üzerinde yorum yapmak ve konuşmak, çocuğun neyi ne kadar anladığını ve ne düşündüğünü öğrenmenizi sağlayacak, ayrıca çocuğun dil becerilerinin gelişmesine de olumlu katkı yapacaktır.

Bir çocuğa ahlaki, dini ve manevi terbiyeyi verecek olan, öncelikle ailedir. Bununla birlikte bulunduğunuz yerde, sizin durumunuzda olan ailelerin çocukları ile uygun bir kişinin rehberliği ve kontrolünde küçük gruplar oluşturulabilir,  bu gruplarda, çocuğun yaşına uygun manevi değerler ve dini bilgiler anlatılabilir, uygulanabilir, küçük yarışmalar yapılabilir, mini ev ödevleri verilebilir. Bir arkadaşımız, bulundukları yerde, aileler arasında işbölümü yaptıklarını ve yaşlarına göre çocuklardan gruplar oluşturduklarını, bu şekilde birbirlerine destek olarak çocukları ile ilgilendiklerini, toplantılara çocukların zevkle katıldıklarını ve çok verim aldıklarını memnuniyetle ifade etmiştir.

Çocuklar, dünyayı oyunlarla öğrenirler. Bunun için kendiniz, çocuğunuz ile farklı oyunlar oynayabilirsiniz. Örneğin çocuğun yaşı uygunsa “Tabu” ve benzeri oyunlar; son heceden yeni kelime üretme; klasik isim-bitki oyunu gibi oyunlar çok faydalı olacaktır. Ayrıca yaşıtları ile oynayabilecekleri farklı oyun ortamları oluşturmak gerekir.

Anne babanın, çocuklarıyla sürekli nitelikli beraberlik içinde olmaları, birlikte boyama ve resim yapmaları, yaşına uygun el becerilerini geliştirecek faaliyetlerde bulunmaları önemlidir.

Anne babalar “çocuk anlamaz” diyerek aynı kelimeleri sık sık kullanmak yerine, mümkün mertebe farklı kelimeler kullanmalıdırlar. Çocuklar duya duya, zamanla o kelimelerin de anlamlarına vakıf olacaklardır. Az önce kendi yaşadığım bir davranışı, bu konuya örnek olarak vermek istiyorum: Sabah güneşinin, camdan odamıza girmesiyle görünür hale gelen toz zerrelerini vesile ederek, küçük kızıma “zerre” kelimesini öğrettim ve zerre üzerinden “iyilik ve kötülük” hakkında kısa bir konuşma yaptık.

 Sağlık, mutluluk ve huzur dolu günler geçirmenizi dileriz.