ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ

ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ

 SORU
2,5 yaşındaki kızımıza tuvalet eğitimine başladık, küçükte sorun yok ancak, büyükte sorunlarımız var; kakasını yapmak istemiyor, ilk zamanlar 3-4 gün tutmaya çalışıyordu, şimdilerde istemese de yine kıvrandığında (bez takmaya ikna ettik) bez takıyoruz biraz dirense de beze yapıyor. Bazen su gibi olsa bile yapmamak ta çok direniyor. Gelişini engellemeye çalışıyor. Çok hırslı, kolay küsen, her yerde var olmak isteyen bir fıtratı var. Ne tavsiye edersiniz.
Hürmetler, selamlar, şimdiden teşekkürler.

 CEVAP :
Tuvalet Eğitimi Sırasında Çıkabilecek Sorunlar Nelerdir? Tuvalet eğitimi, gelişimin doğal bir süreci olmasına karşın, bazen sorunlar oluşabilir. Çıkabilecek sorunları bilmek, hem eğitim vermeyi kolaylaştıracak, hem de sorunlar karşısında umutsuzluğa kapılıp, eğitimden vaz geçmeyi engelleyecektir. Tuvalet eğitiminin verilmeye başlandığı aşamada çıkabilecek en temel sorun, çocuğun eğitime direnç göstermesi ve tuvalete ya da lazımlığa oturmayı ret etmesidir. Bu aşamada bakım veren kişinin, hem süreci hem de yöntemini, gözden geçirmesi gerekir.

 Gözden Geçirilmesi Gerekenler:

1- Çocuğun yaşı tuvalet eğitimi için uygun değildir. Tuvalet eğitimine, 18-28 aylar arasında başlanabilir. Ama her çocuğun gelişimi aynı değildir. Tuvalet eğitimi için çocuğun, belli gelişimlerinin tamamlanmış olması gerekir. Çocuk henüz yürüyemiyorsa, kas kontrolü yetersizse, rahat kıyafetlerini kendisi giyip çıkaramıyorsa, tuvaletinin geldiğine ilişkin işaretleri göstermiyorsa ya da gösterse bile kendisi bunun farkına varmıyorsa fiziksel ve zihinsel olarak henüz eğitime hazır değil demektir.

2- Bunları gösterse bile, daha önce bir başkasının, tuvaleti nasıl kullandığını görmemiş olan ya da lazımlıkla tanışmamış olan bir çocuk da tuvalet eğitimi alma aşamasında zorlanabilir. Çocukların tuvalet alışkanlığı kazanabilmesi için bir modele ve tuvalete ait her türlü araç gerece aşinalık kazanmaya ihtiyaçları vardır. Burada model olacak kişi çocuğun sevdiği, değer verdiği, kendisinden fazla büyük olmayıp tuvalet alışkanlığı kazanmış bir hemcinsi olabilir. Bir arkadaşımız, kendi kızı 3 yaşında iken tuvalet eğitimini 5 yaşındaki kuzeninden öğrendiğini ifade etmiştir. Çocuğun kuzeni, 1 hafta boyunca kendi evlerinde misafir olarak kalır. Tuvalete çocukla beraber giderler, anne baba gidip bakmak istediğinde onlardan utanıp kovar.  Oturak, minik klozet, alıştırma külotu, normal külotlar gibi alışverişlerin çocuk ile birlikte yapılması, onu motive edecektir.
Çocuk, kreşe gidiyorsa oradaki eğitimin evdeki eğitim ile eş zamanlı başlaması, çocuğun her yarım saatte bir tuvalete oturtularak, birkaç başarılı deneyimin zamanlamasının ayarlanması gerekmektedir.
Bu dönemde çocuk ara sıra altına kaçırabilir, böyle bir durumda çocuğa sert tepki vermemek ve tuvalet eğitimi boyunca cezadan mutlaka kaçınmak gerekmektedir.

3- Çocuğun, tuvalet eğitimi sürecine gelişimsel ve fiziksel açıdan olduğu kadar psikolojik açıdan da hazır olması gerekir. Ailenin ya da çocuğun değişim ve stres yaşadığı dönemler direnç oluşturabilir. Yeni kardeş gelmesi, taşınma, kayıpların olduğu dönemler tuvalet eğitiminde sorun oluşturabilir.

4- Bazen çocuklar tuvaletlerini beze ya da altına yaptığı zaman ilgi gösterildiğini fark eder ve bu ilgiyi korumak için tuvalet eğitimini ret eder. İlgi her zaman olumlu olmayabilir. Devamlı sormak, peşinde dolaşmak, yapıp-yapmadığı ile aşırı uğraşmak, kızmak çocuk tarafından ilgi olarak algılanır.

5- Tüm bu adımlarda bir eksik olmasa bile eğer çocuk 3,5 yaşından küçükse ve tuvalet eğitimi almaya aşırı tepki veriyorsa, biraz beklemek birkaç hafta geçtikten sonra yeniden denemek daha doğru olur. Eğer zorlar, cezalandırır, eğitimin verilmesi konusunda baskıcı davranırsanız, bu durum yaşam boyu devam edebilecek başka sorunların başlamasına neden olabilir.

Tuvalet eğitimini verdiğiniz aşamada çocuğunuzun eğitimine ilişkin sorunlar olduğunu bazı işaretleri izleyerek anlayabilirsiniz:

• Lazımlığa ya da tuvalete oturmak istemez,
• Sifon sesine tahammül edemez, ağlamaya başlar, tuvaletten korkarak uzaklaşır.
• Her zaman düzenli tuvaletini yapabilirken, son dönemde kabızlık yaşamaya başlar, ağrılı bir şekilde tuvaletini yapar.
• Tuvalet saatlerinin yaklaştığı anda aşırı huysuzlaşır, kızarır, hırçınlıklar yapmaya başlar. Sizinle inatlaşır.

Tuvalet eğitimini verdiğiniz aşamada, kazaların oluşmasını önlemek için basit bazı şeyleri de akılda tutmak gerekir. Örneğin, özellikle eğitimi verdiğiniz aşamada çocuğunuzun besinlerine dikkat etmek, basit ama hayatınızı kolaylaştıracak bir adımdır. Kabızlık yapması muhtemel yiyeceklerden uzak durmak, tuvaletini yapmasını kolaylaştırıcı besinlere ağırlık vermek iyi olabilir. Gece işemelerinin önüne geçebilmek için de akşam yemeğinden sonraki saatlerde fazla su ve sulu gıdalardan uzak durmak da kazalardan koruyucu olabilir.

Bir de bazen aileler, tüm bu anlatılanlara dikkat etse bile sonuç başarısız olabilir. Aileler her yaşanan olayı problem olarak algılamamalıdır. Bazı şeyler bir nebze tolere edilerek ve zamana bırakılarak doğal bir süreç içerisinde, her şeyin kendiliğinden düzelmesinin beklenmesi daha iyi olabilir.

 Çocuklarda ihtiyaç giderirken, tutma davranışı bazen biyolojik bir problemden de kaynaklanıyor olabilir.  Örneğin, çocuk kakasını yaparken dübüründe oluşan bir rahatsızlık nedeniyle acı çekiyordur. Çocuk bu acıyı yaşamamak için ihtiyacını tutar, ihtiyacını tuttuğu içinde gaitası daha katı çıkar ve daha çok canı yanar. Bu nedenle tuvalet eğitiminde problem yaşayan aileler, eşlik eden başka bir problemin olup olmadığını mutlaka araştırmalı, eğer çatlak gibi bir sorun varsa sindirim düzenlenmeli, lifli gıdalar yedirilmeli, sıvı tüketimi sağlanmalı ve kuru erik kayısı incir ve zeytinyağı tüketimi artırılmalıdır.

Sağlıklı ve mutlu güzel günler geçirmeniz dileğiyle…

Psikolojik Destek Ekibi