*Tuvalet Eğitimi:* Tuvalet eğitimi çocuğun kişisel gelişimi ve bireysellik kazanması için oldukça önemlidir. Fakat her çocuğun gelişimi farklı olduğu için öğrenme zamanı da süresi de birbirinden farklı olabilir. Her anne babanın en çok sorduğu soru; ne zaman tuvalet eğitimine başlamalıyız?

*SORU:*

3 ve 6 yaşlarında iki erkek çocuğumuz var. Şu an ortak wc banyo kullanılan bir yerde kalmamızın da verdiği zorlukla küçük oğluma 3 yaşını doldurmasına rağmen tuvalet alışkanlığını kazandıramadık, halen bez kullanıyor. Bir kaç kez denememize rağmen tuvalete gitmek istemiyor gidince de yapmıyor, istemiyorum diyor.
-Geç kalmamızda bir sıkıntı olur mu?
Ayrıca küçük oğlum devamlı saçımla oynuyor, çekmek istiyor, hiç bırakmak istemiyor. Günlük islerimi yapamıyorum oturduğum an hemen gelip saçımı çekiyor hatta yemeğimi dahi yedirmiyor.
-Bu alışkanlığın sebebi nedir?
-Nasıl vazgeçirebilirim?
-Bu psikolojik bir problem midir?
Büyük oğlum da 6 yaşını doldurdu. Dışkısını bir iki hafta tuvalette, salonda duvara sürerken yakaladık. Neden diye sorduğumuzda sıkışınca kaçırdım rahatsız oldum temizlemek için yaptım dedi. Ara sıra küçük te olsa tekrarlıyor. Genel olarak idrarını da yapmak istemiyor. Tuvalete zorla götürüyoruz. Bir oyun oynuyorsa kesinlikle oyunu bırakıp tuvalete gitmek istemiyor. Son dakika ya kadar bekliyor bir miktar kaçırmadan tuvalete gitmiyor. Gündüz böyle olunca haliyle gece çişe uyanma alışkanlığı da yok. Genelde gece bez takıyoruz.
Ayrıca genel itibariyle yapma, etme, yeter tamam kelimelerini devamlı kullanmaktan bıktık. Bizi duymuyor aklındakini yapıyor.
Dur dememize rağmen devam ediyor. Ceza da versek ödül de versek kalıcı bir çözüm olmuyor. Babası da benim sözümü dinlemek zorundasın, dediğimi yapmalısın, ben babayım izin vermezsem yapamazsın dese de önemsemiyor devam ediyor. Güç çatışması içerisindeler. Nerdeyse her gün bu tarz bir olay yaşıyoruz.
-Çocuğumuzun bizi duymasını dediğimizi yapmasını, gerektiği zaman bize peki demesini nasıl sağlayabiliriz?

*CEVAP: (1. BÖLÜM)*

Sorunun içinde birkaç soru bulunduğundan bunlara sırasıyla değinmeye çalışalım.

Yaşadıklarınız ve şu an içinde bulunduğunuz kısıtlı yaşam koşulları; ortak wc-banyo, tüm ailenin bir oda içinde kalması, farklı dil, kültür, milletten insanlarla birlikte yaşama, sosyal hayatın henüz tam anlamıyla başlamamış olması, çocukların okula, anne babanın işe gitmiyor olması..... bunların her birinin yalnızca bir ailede görülüyor olması bile evde bir huzursuzluk sebebi iken tümünün birden aynı ailede olması tabi olarak bazı zorlukları da beraberinde getirecektir.

Her şeyden önce şunu bilmek lazım ki,  tuvalet eğitimi konusunda uzmanların genel kanaati; bir çocuğun 5 yaşına kadar temiz olmamış olması bir hastalık olarak nitelendirilmemektedir, dolayısıyla rahat olabilirsiniz. Ne kadar geç gibi dursa da 3 yaşındaki oğlunuz için henüz gecikmiş bir durum görünmüyor. Şartlarınız normale döndükçe sizler de daha rahat hareket imkanı buldukça evdeki zorlayan durumlar yavaş yavaş çözülecektir. Bununla birlikte 6 yaşındaki oğlunuz için bir uzman desteği almak faydalı olabilir.  Bu arada bizler yani anne babalar nelere dikkat etmeli, nasıl hareket etmeliyiz ona değinelim isterseniz.
Öncelikle tuvalet eğitimi ile ilgili genel bilgilerimizi biraz tazeleyelim.

*Tuvalet Eğitimi:*
Tuvalet eğitimi çocuğun kişisel gelişimi ve bireysellik kazanması için oldukça önemlidir. Fakat her çocuğun gelişimi farklı olduğu için öğrenme zamanı da süresi de birbirinden farklı olabilir.
Her anne babanın en çok sorduğu soru; ne zaman tuvalet eğitimine başlamalıyız? sorusudur. Yaş olarak 18-24 aylar arası tavsiye edilse de bunun çocuktan çocuğa değişebileceği de göz önünde bulundurulmalı ve bu yaşlardan itibaren çocuk gözlemlenmelidir. Ebeveyn çocuğun hazır olduğunu belirten işaretleri kaçırmamalıdır. Çocuğunuz tuvaletini yaptıktan sonra rahatsız oluyorsa ve bezini gösteriyorsa, gün içinde 2-3 saat bezi kuru kalabiliyorsa, bir iki kelime ile bile olsa kendini ifade edebiliyorsa zamanı gelmiş olabilir.
Doğru zamanı bulduğunuzda çocuğunuza uygun bir lazımlık alabilir ve ona bunun ne işe yaradığını anlatabilirsiniz. Gerekirse eğitime başlamadan tuvalete götürebilir tuvaletini yapıyormuş gibi oturmasını isteyebilir hatta orada onunla zaman geçirebilirsiniz. Bazı görüşlere göre çocuğa büyük ve küçük abdesti de gösterilebilir, kendi yaptığı zaman korkmaması için önceden göstermek onu bu fikre alıştırabilir.

Çocuğa tuvalet alışkanlığını kazandırmak için farklı yöntemler de deneyebilirsiniz. Mesela tuvalete götürdüğünüzde oyuncaklarla yada sevdiği şeylerle ilgilenmesi alışkanlık kazanmasında yardımcı olabilir. Konuşmalarınız da davranışlarınızı destekleyici olabilir. Ona artık büyüdüğünü anne baba gibi tuvalet yapabileceğini söyleyebilirsiniz. Bu konuda en çok yapılan hatalı davranış çocuğa sürekli tuvaleti olup olmadığını sorarak onu sıkmaktır. Onun yerine belli aralıklarla onu tuvalete götürmek daha doğru olabilir. Çok sık tuvaleti olup olmadığını sormak sizinle inatlaşmasına, tuvaleti geldiğinde kendinin farkında olmamasına ve küçük küçük altını ıslatmasına sebep olabilir. İlk günlerde 20 dakika aralıklarla sonraki günlerde 30 dakika, 1 saat ve 2 saat gibi gittikçe uzayan aralıklarla çocuğunuzu tuvalete götürerek ona bu alışkanlığı kazandırabilirsiniz.

Başka bir yöntem de şu olabilir. Aynı yaş çocuklarının olduğu bir ortamda anne baba dışında mesela bir öğretmen tarafından bu eğitim çok kolay verilebilir. Anaokullarında çocuklar cinsiyetine göre ayrılıp, kendilerine göre büyüklükte olan tuvaletleri kullanıyorlar. Yaklaşık 4-5 yaşındaki çocuk böyle bir ortamda gözlemleyerek herhangi bir baskı görmeden diğer arkadaşlarından örnek alarak çok kolay tuvalet eğitimini kazanabiliyor. Anne babanın bunu ister istemez bir baskı ile yapması ters etkiye yol açabilirken okullarda çocuklar bunu okul eğitiminin bir parçası olarak öğrenebiliyorlar. Aynı şey yemek yememe veya yemek seçme, hırçın davranışlar, oyuncaklarını paylaşmama gibi davranışlar için de geçerli olabilir. Kısaca okul öncesi eğitim kurumlarının kolaylaştırıcı etkisini de göz ardı etmemek lazım.

Bütün bu genel bilgiler ışığında şunu söyleyebiliriz; çocuklarınızın gelişimlerinin önemli bir bölümünde anlam veremedikleri bazı şeyler yaşadıklarını ve bu sebeple kazanılması gereken alışkanlıkların tam olarak kazanılamadığı görülmektedir ve bu gayet normaldir. Size olabildiğince sabırlı olmanızı ve her zaman şefkatle çocuklarınıza yaklaşmanızı tavsiye edebiliriz. Kazanılmamış gibi görünen davranışların altında çocuklarınızın içdünyalarındaki yaşadıkları duygu durumunun dışavurumu olabilir. Duygusal olarak sarsılmış olan her birey bunu bir şekilde dışa vurmak ihtiyacında olur ve çocuklar da neyi nasıl ifade edeceklerini bilemediklerinden davranışsal olarak farklı hareket ederek aslında bize bunu anlatmaya çalışırlar. Bu konuda bir uzman desteği almanız daha kısa zamanda çözüm bulmanıza yardımcı olabilir.